نهاده دامی چیست؟

نهاده‌های دامی به تمامی عناصر، مواد، خدمات و تجهیزاتی که به طور مستقیم یا بعد از ترکیب با مواد دیگر برای تغذیه، رشد، تکثیر و پرورش حیوانات مورد استفاده قرار گیرد اطلاق می‌شود.
نهاده‌های دامی شامل منابع چربی، کربوهیدرات، مواد معدنی و پروتئین می‌باشند که جهت تامین نیازهای تغذیه‌ای دام و طیور از جمله گاو، گوسفند، مرغ و… استفاده می‌شود.
با توجه به شرایط آب و هوایی و نوع دام‌‌های پرورشی در هر کشور تولید نهاده‌های دامی متفاوت است.
از آنجایی که استفاده از نهاده‌های دامی با کیفیت سبب افزایش عملکرد و بهبود سلامت دام‌ها می‌شود در صنعت دامداری از اهمیت بالایی برخوردار هستند. همچنین، به دلیل روند صعودی قیمت نهاده‌های دامی در سال‌های اخیر، استفاده صحیح از آن‌ها برای تأمین نیازهای تغذیه‌‌ای دام و طیور و کاهش هزینه‌های دامداری بسیار حائز اهمیت است.

انواع نهاده‌های دامی

• ذرت دامی
• پوسته ذرت غنی شده
• دانه سویا
• کنجاله سویا
• جو دامی
• گندم
• سبوس گندم
• گلوتن ذرت
• آرد دامی
• جوش شیرین
• روغن‌های گیاهی و حیوانی
• کنسانتره دام

این مواد تأمین کننده انرژی، پروتئین، و مواد معدنی ضروری برای رشد و سلامتی دام و طیور هستند. توجه به تغذیه‌ی دام نه تنها می‌تواند به طور غیر مستقیم در سلامت انسان‌ها موثر باشد بلکه موجب موفقیت در دامپروری نیز می‌شود.

آشنایی با نهاده‌های کشاورزی و دامی

نهاده‌های دامی و کشاورزی گروه‌های مختلفی از مواد غذایی هستند که به عنوان خوراک دام‌ و طیور و همچنین برای کشت و پرورش محصولات کشاورزی استفاده می‌شوند. برخی از انواع نهاده‌های دامی شامل جو، ذرت، گندم، سویا، کنجاله‌ها و… هستند که برای تأمین نیازهای تغذیه‌ای دام‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند.

غلات و نهاده‌ها

غلات به محصولاتی گفته می‌شود که از خانواده گیاهان دانه‌دار مانند گندم، جو، ذرت و … بوده و به عنوان یکی از اجزای اساسی تغذیه دام‌ها محسوب می شوند. این محصولات از نظر ارزش غذایی غنی به خصوص در فراهم کردن پروتئین، فیبر، و ویتامین‌ها و مواد معدنی برای رشد و سلامت دام‌ها از اهمیت بسیاری برخوردارند.
ذرت یکی از اصلی‌ترین نهاده‌های دامی و سرشار از انرژی و کربوهیدرات می‌باشد از این رو به عنوان خوراک اصلی یا افزودنی در تغذیه دام‌ها استفاده می‌شود.
سویا غنی از چربی و پروتئین و حاوی اسیدهای آمینه ضروری برای رشد و توسعه سلامتی دام‌ها است. سویا معمولاً به صورت دانه کامل، فرآوری‌شده به صورت کنجاله یا دانه خرد شده در خوراک دام استفاده می‌شود. استفاده از سویا در خوراک دام باعث افزایش کیفیت تغذیه و عملکرد دام‌ها می‌شود.
گندم و جو نیز از جمله نهاده‌های مهم در خوراک دام محسوب می‌شوند.گندم حاوی پروتئین، فیبر، و ویتامین‌ها و مواد معدنی مانند آهن، منیزیم و زینک است.
همچنین، جو حاوی ویتامین‌ها و مواد معدنی از جمله ویتامین B، منیزیم، فسفر، و روی است. جو معمولاً به صورت دانه کامل یا خرد شده به جیره دامی اضافه می‌شود.

کنجاله

کنجاله‌ به پسماندهای باقی‌مانده پس از روغن‌گیری دانه‌هایی مثل: سویا، پنبه دانه، آفتاب‌گردان، کلزا و…  اطلاق می‌شود.
کنجاله‌ها به دلیل داشتن پروتئین و انرژی بالا به عنوان یک منبع غذایی مفید برای استفاده در خوراک دام و طیور در نظر گرفته می‎‌‌شود. اما کنجاله‌ی برخی دانه‌های روغنی از جمله کرچک برای خوردن سمی است و تنها به عنوان کود مورد استفاده قرار می‌گیرد.

افزودنی‌های خوراک دام

افزودنی‌های خوراک دام موادی هستند که به غذای اصلی دام اضافه شده تا طعم، کیفیت و ارزش غذایی  آن را افزایش دهند. متیونین، ترئونین، لیزین و کولین از جمله این افزودنی‌ها می‌باشند. این افزودنی‌ها با توجه به نوع و نیاز دام، متناسب با غذای اصلی آن‌ها انتخاب شده تا تغذیه‌ی بهینه و سلامتی دام‌ها فراهم شود.

ویتامین‌ها

ویتامین‌ها گروهی از ترکیبات آلی هستند که در خوراک دام برای رشد، سلامتی، و عملکرد بهینه آنها ضروری هستند. هر کدام از ویتامین‌ها نقش خاصی در سلامتی دام دارند.
برخی از ویتامین‌های اصلی شامل ویتامین A ،D ،E و C هستند که به ترتیب برای رشد و تقویت سیستم ایمنی، جذب کلسیم  و فسفر برای ساخت استخوان‌ها و دندان‌ها، سلامتی پوست و مو و عضلات، محافظت در مقابل آسیب اکسیداتیو استفاده می‌شوند.
معمولا ویتامین‌ها در خوراک دام به صورت مکمل یا از طریق افزودنی‌های خاص اضافه شده تا نیازهای غذایی دام را تامین کنند.

اقلام دامی

اقلام دامی شامل ذرت علوفه‌ای، تفاله چغندر، سبوس برنج و گندم، کاه، یونجه، پنبه دانه و گلوتن می‌باشند.از این محصولات به عنوان منابع غذایی برای دام و طیور استفاده می‌شود.
این اقلام بخش دیگری از انواع نهاده‌های دامی و کشاورزی بوده که می‌توانند با نظر دامپزشک به عنوان منابع فیبر، پروتئین، انرژی، مواد معدنی و ویتامین در الگوی غذایی دام و طیور لحاظ شوند.

کنسانتره

کنسانتره‌ها از طریق انجماد، خشک کردن، تبخیر و یا تصفیه شیمیایی تولید می‌شوند. در کنسانتره غلظت و تراکم مواد موجود در محصول افزایش یافته و در نتیجه محصول نهایی حجم کمتری نسبت به محصول اولیه خواهد داشت. از این رو برای ذخیره و حمل و نقل آسان تر مواد غذایی از کنسانتره استفاده می‌شود.
کنسانتره‌ها به عنوان جایگزینی برای علوفه‌های طبیعی استفاده می‌شوند و منجر به  افزایش بهره‌وری و کاهش هزینه‌های پرورش دام شیری، دام گوشتی و طیور می‌شوند.
بهبود تولید شیر در دام‌های شیری، رشد و تقویت عضلات، رشد و تقویت استخوان‌ها، بهبود تولید گوشت در دام‌های گوشتی، ارزش غذایی بالا و محرک رشد سریع از جمله مزیت‌های استفاده از کنسانتره می‌باشد.

اهمیت واردات نهاده‌های دامی در ایران چیست؟

نهاده‌های دامی و کشاورزی، عناصر اساسی در صنعت کشاورزی و دامپروری می‌باشند. همان‌طور که می‌دانید با خوراک معمولی تمامی نیازهای دام تامین نخواهد شد به همین دلیل برای پرورش بهتر دام تامین نهاده‌های متعدد بسیار حائز اهمیت است.
واردات نهاده‌های دامی در ایران به دلایل مختلفی صورت می‌گیرد که در ادامه به توضیح آن‌ها خواهیم پرداخت.

• ضرورت تأمین نیازهای تغذیه‌ای دام:به دلیل کمبود علوفه در کشور و نقش اساسی این موضوع در قیمت گوشت و مرغ، نیازمند واردات نهاده‌های دامی هستیم.
• عوامل جغرافیایی و آب و هوایی: شرایط جغرافیایی و آب و هوایی در کشورهای دیگر ممکن است امکان تولید نهاده‌های دامی با کیفیت و قیمت مناسب را فراهم کند که باعث واردات آن‌ها به ایران می‌شود.
• عدم تولید داخلی: برخی از نهاده‌های دامی در داخل کشور به میزان کافی تولید نمی‌شوند و نمی‌تواند پاسخ‌گوی نیازهای تغذیه‌ای دام باشد.
• تنوع و کیفیت: در برخی موارد، نهاده‌های دامی وارداتی به دلیل کیفیت و تنوع بیشتر نسبت به محصولات داخلی ترجیح داده می‌شوند.

سخن پایانی

تأمین تغذیه مناسب، می‌تواند عملکرد و بهره‌وری دام‌ و طیور را بهبود بخشد و در عین حال بهبود کیفیت و میزان تولید محصولات دامی را نیز تضمین کند.در نتیجه برای داشتن یک صنعت دامپروری موفق و پایدار، تأمین نهاده‌های دامی و استفاده از خوراک مناسب برای دام و طیور بسیار حائز اهمیت می‌باشد.